Geen verontwaardiging, maar misprijzen. Misprijzen voor het karakter van een man die er geen graten in ziet zichzelf te verrijken op de kap van de meest kwetsbaren, voor een man die zichzelf een extraatje geeft à rato van het maandloon van een ander. Maar ook misprijzen voor een systeem waarin zo'n man kan gedijen, en velen met hem. Misprijzen voor een systeem waarin zelfrechtvaardiging en het onvermogen grenzen te herkennen verheven zijn tot hoogste kunstvorm. Een systeem waarin wij, kameraden onder elkaar, wel weten hoe het werkt. Wij houden het land recht, bedisselen de zaakjes, belonen elkaar met een zitje in een bestuur hier en een mandaat daar, want wie anders dan wij kan de boel beredderen? Een clubje van ons-kent-ons, politici, bedrijfsleiders en managers, topadvocaten en lobbyisten, regelaars en manusjes-van-alles onder elkaar, die het algemeen belang dienen bij een goed diner en een nog betere wijn.
Misprijzen voor een systeem waarin de burgemeester -excuseer, sociaal assistent- van de hoofdstad van het land zich laat betalen om te aanschouwen hoe mensen in zijn eigen stad op straat moeten leven — en blijkbaar niet inziet hoe hoogst problematisch dat is. Maar hoe zou hij dat ook moeten inzien? Al zijn vrienden in de club verdienen bij met elk nieuw bestuursmandaat dat ze in al hun goedheid willen opnemen, waarom zou hij het anders moeten doen? Het onbegrip, ook: waarom begrijpt men niet dat hij zich opoffert voor de goede zaak? En om wat gaat het ook? Een zakcent, nauwelijks voldoende om een nieuw maatpak mee te kopen, een extraatje dat in het niets verzinkt bij wat zijn kameraden die het verstand hebben in de privé te werken bijverdienen met bestuurszitjes her en der.
De verontwaardiging om Mayeur is terecht, het misprijzen gerechtvaardigd, de roep om zijn ontslag niet meer dan normaal. En toch wringt er wat. Het is te vanzelfsprekend, en niet verregaand genoeg. Het is gemakzuchtig, maakt zich er al te snel vanaf.
Zijn gedrag past perfect in het algemene plaatje, waarin politici zetelen in bestuursraden van bedrijven die door de overheid gereguleerd moeten worden, professoren opduiken als onafhankelijke experts in parlementscommissies en er verzwijgen dat ze zich voor dat werk laten betalen door lobbygroepen, kabinetsmedewerkers bijverdienen door nieuwe wetgeving waar het parlement nog niets van weet toe te lichten aan bedrijven, en hoe zij er het best gebruik van kunnen maken, en de beroepsorganisatie van fiscalisten en boekhouders medewerkers van de rulingsdienst op cruise stuurt naar de Kaaimaneilanden. Het is een systeem waarin dezelfde zevenendertig mensen elkaar tegenkomen in de bestuursraden van allerhande bedrijven, investeringsvehikels en adviesorganen, waar ze elkaar met raad en vooral met daad kunnen bijstaan en elkaars loonsverhogingen kunnen goedkeuren als marktconform. Het is een systeem waarin het management zichzelf nieuwe aandelenopties toekent net voor een nieuwe ontslagronde, en vervolgens gnuivend oreert over de beloning van hard werk en de noodzakelijke harde aanpak van werkschuwen, en belastingontduiking op grote schaal niet meer dan normaal is, neen, zelfs gerechtvaardigd, en wat niet formeel verboden is, is ook niet laakbaar, toch? Een systeem waarin het onbetamelijke gedrag van Mayeur door een beroemd vermogensbeheerder terecht bestempeld wordt als crimineel, want wat is stelen van de armsten anders?, maar belastingsoptimalisatie, zoals dat heet, miljoenen euro's spenderen aan het opzetten van alle mogelijke constructies om toch maar zo weinig mogelijk te moeten bijdragen aan de publieke diensten een teken is van bewonderenswaardig ondernemerschap.
Het is een ziek systeem, waarin we over elkaar tuimelen van verontwaardiging en schande spreken over een Mayeur die geld opstrijkt bedoeld voor daklozen, maar we toch met nog net iets meer misprijzen wegkijken van wie op straat moet leven.
Deze opinie verscheen eerder in De Morgen.