Als je op de website van N-VA bij “verkiezingen 2014” kijkt, is de eerste zin dat de Vlamingen massaal voor het N-VA-model kozen. Twee zinnen later wordt dat afgezet tegen een kwarteeuw PS-model. Vijf jaar later, en Bart De Wever (N-VA) probeert hetzelfde spelletje te spelen.
Voor N-VA is de PS de beste vijand. Zo kunnen ze opnieuw hun mantra “de schuld van de sossen” bovenhalen, ondanks de beroerde resultaten van hun eigen sociaal-economisch “herstelbeleid”. Zo kunnen ze opnieuw het communautaire bovenhalen, ook al hebben ze de afgelopen vijf jaar op dat vlak niks verwezenlijkt. Zo kunnen ze hun antimigrantendiscours plaatsen tegenover het opengrenzenbeleid van de PS, ook al was het beleid van regeringen met de PS soms bijna even hard.
De commentatoren in Vlaanderen doen gretig mee aan het plaatsen van een PS-model tegenover een N-VA-model. De sociaal-economische voorstellen van de PS worden daarbij veelal afgedaan als radicaal, onhaalbaar of onrustwekkend. Nochtans zijn veel van de PS-voorstellen die in het Vlaamse maatschappelijk debat worden verketterd eigenlijk vrij gematigd, en opvallend populair, ook in Vlaanderen.
De pensioenleeftijd terugdraaien naar 65 jaar? Uit de Grote Peiling van HLN vorig jaar bleek dat 66 procent van de Belgen de beslissing om de pensioenleeftijd naar 67 jaar te verhogen niet aanvaardt. Slechts 5 à 8 procent van de Belgen geeft in enquêtes aan tot 67 jaar te willen werken. Uit een onderzoek in Nederland bleek dat zelfs van de werkgevers bijna de helft een pensioenleeftijd van 65 jaar wil.
10.000 sociale woningen in Wallonië? Met zo’n 40.000 huishoudens op de wachtlijst is dat het minste wat je mag verwachten. Vlaanderen zou met bijna 140.000 ingeschrevenen op de wachtlijsten beter een nog veel gróter tandje bijsteken.
De uitstoot van broeikasgassen naar 0 brengen tegen 2050? Tegenover het zogenaamde ‘ecorealisme’ van de N-VA is dat radicaal, maar het is volledig in lijn met de wetenschappelijke consensus. Uit verschillende onderzoeken blijkt bovendien dat meer dan 80 procent van de Belgen de klimaatontwrichting een probleem vindt dat dringend moet worden aangepakt door de politiek.
Een gratis bezoek aan de huisarts of tandarts, en 6 procent btw op brillen? Er bestaan nu al wijkgezondheidscentra waar het doktersbezoek gratis is, en onderzoek toont aan dat die kostenefficiënt zijn. Bovendien bleek uit een studie in 2014 dat 17 à 18 procent van de Belgen tandzorgen of de aanschaf van een bril moet uitstellen wegens geldgebrek. En dat terwijl “het recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand” in artikel 23 van de Belgische Grondwet staat.
Eerder lokten ideeën rond de kortere werkweek en hogere belastingen voor hoge inkomens en vermogens al afkeurende reacties uit in het Vlaamse maatschappelijk debat, terwijl ook dat in historisch en internationaal perspectief redelijke voorstellen zijn.
Tegenover die PS-voorstellen staat inderdaad wel een N-VA-model dat de collectieve sociale bescherming wil afbouwen, de openbare diensten wil uithongeren en privatiseren, en de ongelijkheid verder zal doen toenemen. En dat is zeker niet zo populair in Vlaanderen als de electorale uitslagen doen uitschijnen.
“PS’ers komen van Venus, N-VA’ers komen van Mars”, zei Bart De Wever na zijn persvoorstelling. Maar veel Vlamingen hebben het gelukkig meer voor de liefde dan voor de oorlog. Meer sociale zekerheid, sterke openbare diensten, fiscale rechtvaardigheid, minder ongelijkheid: het bleek een gamechanger te zijn voor Jeremy Corbyn en Labour in het Verenigd Koninkrijk, het zou het ook in Vlaanderen kunnen zijn.
Dan moeten de progressieve politieke partijen in Vlaanderen wel veel sterker de verkiezingsagenda bepalen. En een inhoudelijk sociaal-ecologisch project in het maatschappelijk debat plaatsen tegenover een neoliberaal asociaal project, in plaats van een PS-model tegenover een N-VA-model. Helaas lijken die politieke partijen vooral bezig te zijn met een procentje van elkaar af te pakken en allianties te sluiten met rechtse partijen om toch maar in de regering te geraken.
— Dit stuk verscheen eerder in De Morgen.