Moest een partij als Open VLD niet bestaan, ze zouden ze moeten uitvinden: nog meer dan sp.a doen ze hun uiterste best om het belang van solidariteit en sociale rechten in de verf te zetten. Neem nu hun pensioenpleidooi. Hun voormalig kopstuk Vincent Van Quickenborne, blijkbaar even uit het oog verloren dat hij zelf minister van pensioenen was, ontdekte plots dat het pensioen van sommige kleine zelfstandigen nog kleiner is dan het al erg lage pensioen van sommige werknemers die langdurig werkloos zijn geweest. En wat is de conclusie, zijn oplossing? Wat is de maatschappij waar we zijns inziens naartoe moeten? Niet een waarin iedereen, ook die kleine zelfstandige, een leefbaar pensioen krijgt. Niet een waar iedereen beter af is, een samenleving waarin we ook kleine zelfstandigen beschermen tegen ziekte, inkomensverlies, ouderdom. Neen: de oplossing bestaat erin het al erg lage pensioen van anderen nog verder omlaag te halen.
Dat is rechtvaardigheid, volgens de liberalen: het leed van de ene gebruiken om de andere nog verder naar beneden te duwen, in plaats van het aan te grijpen om het lot van allen te verbeteren. Zet wie het moeilijk heeft op tegen wie het ook moeilijk heeft, en de gelukzak telt fluitend z'n centen. Geluk wordt beloond, ongeluk bestraft, en verder is het ieder voor zich.
Zo ook Gwendolyn Rutten in haar nieuwe boekje. Nu we niet meer onderdrukt worden (alsof dat vanzelf is gegaan, alsof dat geen bloedige strijd heeft gekost), is het tijd om al die duurbevochten verworvenheden zonder meer overboord te gooien. Rechtsbescherming, verzekering tegen ongeluk, sociale regelgeving? Overbodige ballast die de vooruitgang tegenhoudt. Het model van de toekomst, het bejubelde ideaal, de idee waarnaar we onze maatschappij moeten inrichten: een taxibedrijf dat data van gebruikers en ex-gebruikers steelt, en waarvan het verdienmodel er simpelweg in bestaat een loopje te nemen met alle fiscale en sociale regels, hun werknemers opzadelt met alle lasten en alle risico's, hen elke sociale bescherming ontzegt - en er dan nog in slaagt om jaar na jaar miljarden dollars verlies te maken. Hip en trendy, want met een heuse app! Op hun blote knieën aanbidden de liberalen van vandaag een negentiende-eeuws bedrijfsmodel: de macht van het kapitaal dwingt werknemers op hun knieën. Plus ça change, plus c'est la même chose.
Dat is de paradox die er geen is: Open VLD werpt zich op als de verdediger van de zelfstandige, maar hun zelfstandige is er een zonder sociale bescherming, zonder inkomen bij tegenslag. Liever dan hun situatie te verbeteren, willen ze die van alle anderen verslechteren, opdat elk bedrijf wat in feite werknemers zijn in rechte kan behandelen als zelfstandigen, opdat iemand ondanks jaren hard werk nauwelijks sociale rechten zal opgebouwd hebben, geen bescherming tegen ziekte, werkloosheid, inkomensverlies, ouderdom. Flexibel? Wel voor het bedrijf, dat afhankelijke werkkrachten krijgt, zonder mee te moeten zorgen voor de sociale verzekering: daar moet ieder voor zich maar voor zorgen.
Er is niets vernieuwend, niets progressief, niets eenentwintigste-eeuws aan het ontmantelen van de sociale rechten waar anderen zo hard voor gevochten hebben. Het is een regressief liberalisme, dat vergeten is dat de rijkdom in onze landen verworven is door elkaar naar boven te helpen, niet door wie neerligt nog een stamp na te geven.