Als excuus tegen fiscale rechtvaardigheid wordt vaak gesteld dat grote bedrijven en vermogens zullen vluchten naar landen met lagere belastingen. Als klein land zouden we zulke belastingsconcurrentie zelfs moeten toejuichen. Die logica is een vorm van schijnsoevereiniteit waar enkel de rijken bij winnen. Hetzelfde doet zich voor bij vandaag gevoelige thema’s als migratie en burgerschap.
Gaat effectentaks speculatietaks achterna?
Sinds via LuxLeaks, PanamaPapers en andere offshorelekken aan het licht kwam hoe rijken massaal belastingen ontwijken, staat fiscale rechtvaardigheid overal bovenaan de politieke agenda. In ons land probeert CD&V in de federale regering haar linkse geloofwaardigheid op te poetsen door er bij elke begrotingsonderhandeling voor te ijveren.
In het Zomerakkoord heeft ze eindelijk haar trofee van een vermogensbelasting beet. Wie op een effectenrekening meer dan een half miljoen euro heeft staan, moet voortaan 0,15% belasting betalen op de volledige som. Voor een bedrag van 500.001 euro komt dat neer op een taks van 750 euro. De belasting zou jaarlijks 254 miljoen euro moeten opleveren.
““De kans bestaat dat wie meer dan 500.000 euro aan effecten heeft, er door het Zomerakkoord netto op zal vooruitgaan.””
In ruil komt er een verlaging van de vennootschapsbelasting, van bijna 34% naar 25% en 20% voor KMOs. Bedrijven kunnen daardoor hogere dividenden uitkeren, ook en vooral aan mensen met veel geld op een effectenrekening. Ook komt er een vrijstelling van roerende voorheffing op dividenden op aandelen voor de eerste schijf van 627 euro.
De kans bestaat dus dat wie meer dan 500.000 euro aan effecten heeft, er door het Zomerakkoord netto op zal vooruitgaan. Bovendien wordt door specialisten verwacht dat de effectentaks gemakkelijk te omzeilen zal zijn en weinig zal opbrengen. Zo zou deze belasting de speculatietaks achterna gaan, bewust mismeesterd om achteraf te kunnen zeggen: “zie je wel, de rijken belasten lukt niet”.
Fiscale rechtvaardigheid: ja, maar…
Want officieel is iedereen voor fiscale rechtvaardigheid. Alleen zeggen sommigen daar meteen bij dat we niet naïef mogen zijn over de haalbaarheid ervan. Omdat het vandaag nu eenmaal gemakkelijk is om geld te verplaatsen van het ene naar het andere land, en wie veel geld heeft daarvoor de beste adviseurs kan betalen, zal het mooie principe van fiscale rechtvaardigheid alleen maar tot inkomstenverlies leiden. Kapitaal zal zich verplaatsen naar een land met lagere belastingen. Wie dat zegt, bedoelt dat we alle inkomsten voor publieke diensten zullen moeten halen bij de lagere inkomens en de middenklasse.
De oplossing voor deze onrechtvaardige situatie lijkt voor de hand te liggen. We zouden op EU-niveau afspraken kunnen maken over op welke manier en aan welk (minimum-)tarief we belastingen op vennootschappen en vermogens heffen. Als EU kunnen we vervolgens als sterk blok internationaal voor betere afspraken pleiten. Dan verdwijnt het argument dat we fiscale rechtvaardigheid wel willen maar niet in de praktijk kunnen brengen, omdat dit enkel in kapitaalvlucht zou uitmonden.
Als kleintjes vechten, winnen de rijken
De laatste verdedigingslinie van zij die enkel lippendienst bewijzen aan fiscale rechtvaardigheid is dat dit geen goede zaak zou zijn voor een klein land als België. Wij zouden net voordeel hebben bij fiscale concurrentie. Terwijl grote bedrijven en vermogens zich anders liever in een groot land zouden vestigen, kunnen wij ze lokken door de belastingen wat lager te zetten dan in grote landen. Aangezien onze belastingsbasis relatief klein is, verliezen we weinig aan een verlaging van tarieven, en aangezien we heel veel buitenland hebben, is er veel internationaal kapitaal om aan te trekken. Netto voordelig, dus.
““Fiscale concurrentie is dus het onrechtvaardige resultaat van schijnsoevereiniteit: vele kleine lidstaten denken sluw de inkomsten te kunnen verhogen, maar aan het einde zijn alle begrotingen slechter af.””
Maar er zijn natuurlijk veel kleine landen in de EU. Als die allemaal op die manier handelen, dan proberen ze allen kapitaal te lokken door belastingen te verlagen. Op het einde heeft niemand extra bedrijven en vermogens aangetrokken, maar heeft iedereen minder inkomsten. Guess what? Alle kleine lidstaten handelen op die manier. En dus winnen de rijken.
Fiscale concurrentie is dus het onrechtvaardige resultaat van schijnsoevereiniteit: vele kleine lidstaten denken sluw de inkomsten te kunnen verhogen, maar aan het einde zijn alle begrotingen slechter af.
Maar wie eigenlijk niet echt maalt om fiscale rechtvaardigheid, haalt wellicht de schouders op. Of denkt: “kleinere overheden als uitkomst: top!”
Laat me daarom nog een voorbeeld geven van onrechtvaardige schijnsoevereiniteit dat hen misschien wel aanspreekt, omdat het raakt aan thema’s die vandaag vooral op rechts gevoelig liggen: migratie en burgerschap.
Burgerschap te koop
Voor een bedrag van 650.000€ kan iemand vandaag het Maltese burgerschap kopen (gelijkaardige ‘burgerschap door investeringen’ regimes bestaan in andere landen). Daarmee krijgt die persoon en zijn familie ook meteen het EU-burgerschap en alle voordelen die daarmee samenhangen, zoals verblijfsrecht in andere lidstaten of visumvrije toegang tot en consulaire bijstand door elke EU-lidstaat in derde landen.
Voor het kleine Malta is dit een interessant programma: het is niet dat Malta zelf veel te bieden en uit te geven heeft aan nieuwe burgers (Malta heeft bijvoorbeeld nauwelijks ambassades en consulaten buiten de EU), die vooral geïnteresseerd zijn in de EU-voordelen, maar het krijgt wel alle inkomsten van het programma.
Fort Europa, tenzij voor de rijken
Dat is natuurlijk dubbel onrechtvaardig. De gevolgen zijn voor de hele EU, de voordelen enkel voor Malta. Maar vooral: terwijl we mensen op de vlucht voor oorlog en/of honger proberen tegen te houden om de Middellandse Zee over te steken naar de EU, kunnen even verderop, op een eilandje in diezelfde Zee, rijken het EU-burgerschap kopen (iemand daarom horen roepen over onze zwakke Europese buitengrens?). Zonder inburgeringscursus en –test, welteverstaan.
Het toont opnieuw dat autonomie voor de lidstaten, hier op vlak van asiel en migratie, een vorm van schijnsoevereiniteit is. Wij hebben geen controle op wie via Malta toegang krijgt tot ons grondgebied en tot alle voordelen van EU-burgerschap.
Misschien halen tegenstanders van Europese samenwerking toch weer de schouders op voor enkele duizenden rijke Russen en Aziaten met EU-burgerschap. Maar wat als een rijke Gutmensch beslist om vluchtelingen naar België te halen door hen in Malta een EU-burgerschap te kopen?
““Het excuus tegen fiscale rechtvaardigheid zou vervallen door samenwerking op EU-niveau. Het is onzin dat dit in het nadeel zou zijn van een klein land als België.””
Het excuus tegen fiscale rechtvaardigheid zou vervallen door samenwerking op EU-niveau. Het is onzin dat dit in het nadeel zou zijn van een klein land als België. Omdat alle kleine landen zo denken, wordt niemand er beter van, behalve de rijken. Het voorbeeld van ‘burgerschap te koop’ in Malta toont eveneens de onzin en onrechtvaardigheid van deze logica aan. Een gebrek aan Europese samenwerking betekent net verlies aan controle over migratie en burgerschap. Zelfs op vlak van ‘Fort Europa’ winnen vandaag de rijken.
Deze opinie verscheen eerder op knack.be in de reeks De Doordenkers.