Waar zouden we vandaag staan zonder die vermaledijde overheid? Zonder het systeem van tijdelijke werkloosheid was de corona-ontslaggolf immens geweest. Zonder werkloosheidsuitkeringen voor mensen die door de pandemie hun job verloren zou de financiële miserie veel wijdverspreider zijn. Zonder premies voor zelfstandigen en bedrijven zou de economische neergang een pak zwaarder zijn.
De mazen in het sociaal vangnet werden echter pijnlijk duidelijk. Kunstenaars, freelancers, platformwerkers, flexijobbers, interimmers, … Een beetje lijm is niet voldoende om die mazen te dichten, de fundamenten moeten versterkt worden. Een sterkere sociale zekerheid maakt de samenleving sterker. Dat werd ook duidelijk in de gezondheidscrisis die het coronavirus veroorzaakte. In de VS, met een stevig vermarkte gezondheidszorg, riskeren mensen met corona dat ze hun ziekenhuisrekening niet kunnen betalen.
Ook op andere vlakken werd het pijnlijk duidelijk dat we de markt niet kunnen laten spelen. Zo was er de plotse zoektocht naar mondmaskers en beademingsmachines. Marktwerking heeft ervoor gezorgd dat bedrijven in naam van een onstilbare winsthonger de productie van essentiële goederen naar lageloonlanden verplaatsten.
In de race naar een vaccin is de rol van de overheid essentieel. Er gaat veel overheidsgeld naar de farmaceutische sector in de vorm van onderzoek aan universiteiten, subsidieprogramma’s en het toekennen van patenten. Toch deden farma-multinationals in het verleden niet meer onderzoek naar een vaccin tegen eerdere coronavirussen, omdat ze het niet winstgevend achtten. Als we aan toekomstige gezondheidscrisissen het hoofd willen bieden, zal de overheid een sterke rol moeten opnemen in de farma-industrie.
Tot slot is de coronacrisis klein bier in vergelijking met de klimaatcrisis; als de coronacrisis een Jupiler 0,0 is, is de klimaatontwrichting een Westvleteren 12. De markt, gericht op winst en groei, kan de klimaatuitdaging nooit het hoofd bieden, zoals Paus Franciscus beaamde in zijn Laudato Si’.
Enkel een sterke overheid kan een sociaal rechtvaardige transitie teweegbrengen, met klimaatplanning, publieke investeringen, dwingende regulering en een eerlijke verdeling van kosten en baten. Als we die overheidsinvesteringen, die dankzij een lage rente zeer goedkoop zijn, vandaag niet doen, zet dat de welvaart en het welzijn van de huidige en toekomstige generaties op het spel.
Dit stuk verscheen eerder in Kerk & Leven.