Bart Tommelein (Open VLD), Vlaams Minister van Energie, wil een fusie van Eandis en Infrax, de distributienetbeheerders in handen van de Vlaamse gemeenten. Die fusie zou de torenhoge elektriciteitsprijzen moeten doen dalen (wat de energieregulator met klem tegenspreekt). Tegelijk wil Tommelein die nieuwe fusiemaatschappij minstens deels naar de beurs brengen want, zo stelt hij, zo kan elke burger “delen in de winst”. Nu vloeit die winst immers niet terug naar “elke burger", in de taal van Tommelein, maar naar de gemeenten zelf.
Het klopt dat de gemeenten de distributienetbedrijven gebruiken als een soort verdoken belastinggenerator. In plaats van de gemeentebelastingen te verhogen, laten de gemeenten de prijs die Eandis of Infrax aanrekent voor het beheren van het elektriciteitsnetwerk omhoog trekken, waarna de zo gemaakte winst weer uitgekeerd kan worden aan de gemeenten – een belasting met een omweg. Met de opbrengst daarvan kan de gemeente op haar beurt weer noodzakelijke wegenwerken uitvoeren, of de sporthal de nodige beurt geven. Zou het netter zijn wanneer gemeenten het lef zouden hebben dit via de gemeentebelasting aan te rekenen in plaats van via de elektriciteitsfactuur? Zeer zeker, maar het eindresultaat is wel gelijkaardig: een bijdrage van elke burger om de publieke dienstverlening te garanderen die aan iedereen ten goede komt.
“De winst moet dan niet meer alleen uitgekeerd worden aan de gemeenten, maar ook aan de privé-investeerders.”
Wat betekent een gedeeltelijke privatisering van Eandis en Infrax? Privé-investeerders kunnen zich inkopen in de nieuwe fusiemaatschappij, en dus ook recht hebben op de winst die Eandis en Infrax maken. Die winst moet dan niet meer alleen uitgekeerd worden aan de gemeenten, maar ook aan de privé-investeerders die zich hebben ingekocht in het bedrijf. Die investeerders kunnen uit binnen- én buitenland komen: een beursgang staat immers open voor iedereen. Dat heeft gevolgen: de winst die Eandis en Infrax maken via uw elektriciteitsfactuur zal immers niet meer alleen terugvloeien naar de gemeenten; ook de privé-investeerders zullen hun deel van de koek mogen opeisen – tot wel een vijfde, volgens Tommelein.
Of nog: bij een gelijk gebleven elektriciteitsfactuur en een gelijke winst van de distributienetbeheerder, zullen gemeenten tot een vijfde minder dividenden ontvangen. En dat betekent op zijn beurt dat gemeenten ofwel hun belastingen zullen moeten verhogen (bovenop de nog steeds even hoge elektriciteitsfactuur), ofwel hun publieke dienstverlening zullen moeten afbouwen (die gaten in het wegdek en het dak van de sporthal kunnen wel nog even wachten). Natuurlijk, om dat te vermijden kunnen de gemeenten ook vragen aan Eandis en Infrax om de prijs van het gebruik van het elektriciteitsnet weer te verhogen. De private investeerders in zullen zo’n prijsverhoging niet tegenhouden. Zij profiteren daar immers zelf van, want ook zij zullen zo een verhoogd dividend ontvangen.
En wie zijn die privé-investeerders? U en ik? Nee dus. Zopas konden we nog lezen in de krant dat één op de drie Belgen niet kan sparen. Hun inkomen is te laag om nog iets opzij te kunnen zetten, laat staan dat zij zich op de beurs zouden kunnen storten. 85% van alle aandelen zit in de portefeuille van de rijkste tien procent Belgen. Het zijn zij, en rijke buitenlanders, die zich zullen kunnen inkopen in Eandis/Infrax. Het is naar hen, naar die rijkste tien procent, dat de winst die Eandis en Infrax maken zal terugvloeien. Het is uw elektriciteitsfactuur die hen nog rijker zal maken. En ondertussen worden de gaten in het wegdek en het dak van de sporthal nog groter. Maar geen nood: ik hoor goede dingen over mecenaten.